Hít thở trong yoga là gì?
Hít thở (trong tiếng Phạn gọi lPranayama) là một phần thiết yếu và không thể tách rời của yoga. “Prana” nghĩa là sinh khí – nguồn năng lượng sống – và “Ayama” là điều khiển hoặc mở rộng. Do đó, pranayama không chỉ đơn thuần là hít vào thở ra, mà còn là nghệ thuật kiểm soát năng lượng sống qua hơi thở.
Trong yoga, người ta tin rằng hơi thở là cầu nối giữa thân thể và tâm trí. Nếu bạn kiểm soát được hơi thở, bạn có thể kiểm soát được cảm xúc, hành vi và cả sự bình an nội tâm.
Tại sao cần luyện hít thở trong yoga
Cuộc sống hiện đại khiến con người thường xuyên thở nông, gấp gáp – dấu hiệu của căng thẳng kéo dài. Luyện tập hít thở đúng giúp:
- Cung cấp đầy đủ oxy cho não và các cơ quan
- Kích hoạt hệ thần kinh đối giao cảm (làm dịu cơ thể)
- Giảm cảm giác lo âu, tức giận, hoảng loạn
- Cân bằng hệ nội tiết, giúp ngủ ngon và tiêu hóa tốt hơn
- Tăng khả năng tập trung và sáng suốt trong suy nghĩ
Theo nghiên cứu của Đại học Yale (2020):
Chỉ sau 6 tuần tập kỹ thuật thở đều đặn, sinh viên tham gia báo cáo giảm đáng kể mức độ lo âu, căng thẳng và tăng cảm giác hạnh phúc.
Cách sử dụng trong kỹ thuật thở yoga như thế nào?
Trong yoga, việc thở đúng là thở sâu – chậm – có ý thức. Bạn có thể bắt đầu với ba kỹ thuật phổ biến sau:
(1) Thở luân phiên mũi (Nadi Shodhana)
Cách thực hiện:
- Ngồi thẳng lưng, dùng ngón cái bịt lỗ mũi phải, hít vào bằng lỗ mũi trái
- Đóng lỗ mũi trái bằng ngón đeo nhẫn, mở lỗ mũi phải và thở ra
- Tiếp tục hít vào bằng lỗ mũi phải – đổi bên – thở ra bằng lỗ mũi trái
Lặp lại 5–10 vòng
Tác dụng: Làm dịu hệ thần kinh, giảm lo âu, thanh lọc năng lượng xấu
(2) Thở chiến thắng (Ujjayi)
Cách thực hiện:
- Hít vào chậm qua mũi, siết nhẹ cổ họng như khi bạn muốn thì thầm
- Khi thở ra, vẫn giữ cổ họng nhẹ khép để tạo tiếng “sóng biển”
- Mắt nhắm hoặc nhìn một điểm cố định, tập trung cảm nhận hơi thở
Tác dụng: Tăng sự tập trung, giữ nhiệt cho cơ thể khi tập yoga
(3) Thở làm sạch (Kapalabhati)
Cách thực hiện:
- Ngồi thẳng lưng, hít nhẹ vào, sau đó thở ra mạnh mẽ bằng mũi, kết hợp hóp bụng
- Thở nhanh, liên tục (khoảng 20–30 nhịp), sau đó nghỉ và lặp lại
Tác dụng: Làm sạch đường hô hấp, tăng oxy, giúp tỉnh táo
Lưu ý: Không nên thực hiện Kapalabhati nếu bạn đang có huyết áp cao, đau đầu hoặc đang mang thai.
3 ví dụ minh họa của việc thở đúng lúc
- Chị Vân (36 tuổi, nhân viên ngân hàng): Thường xuyên bị mất ngủ, chị áp dụng Nadi Shodhana mỗi tối trước khi ngủ. Sau 2 tuần, chị ngủ sâu hơn, sáng dậy tỉnh táo hơn rõ rệt.
- Anh Phúc (29 tuổi, phóng viên): Công việc áp lực khiến anh hay nổi cáu và khó kiểm soát cảm xúc. Nhờ kỹ thuật Ujjayi trước khi họp hoặc phỏng vấn, anh thấy mình điềm tĩnh và xử lý tình huống tốt hơn.
- Bà Lệ (55 tuổi): Tập thở Kapalabhati đều đặn giúp cải thiện hệ tiêu hóa, giảm đầy hơi và ăn ngon miệng hơn.
Câu chuyện hơi thở giúp tôi vượt qua khung hoảng
Anh Hoàng – từng là giám đốc một công ty start-up – trải qua cú sốc tài chính khi công ty phá sản. Áp lực khiến anh trầm cảm, không thiết ăn uống hay giao tiếp. Một người bạn giới thiệu anh đến lớp yoga.
Những buổi đầu, anh chưa thể thực hiện các tư thế khó, nhưng được hướng dẫn tập thở chậm, sâu. “Chỉ cần 5 phút đầu tiên tập thở, tôi đã thấy lòng nhẹ đi,” anh kể. Sau 3 tháng, anh không chỉ vượt qua được khủng hoảng mà còn trở thành huấn luyện viên yoga trị liệu, giúp đỡ nhiều người khác tìm lại sự bình yên từ chính hơi thở của mình.
Kết luận
Hơi thở là sự sống. Trong yoga, kiểm soát hơi thở là kiểm soát chính mình. Dù bạn đang stress, mất ngủ, khó tập trung hay muốn cải thiện sức khỏe – chỉ cần bạn ngồi xuống, thở chậm lại, bạn sẽ thấy một thế giới mới mở ra trong chính mình. Hãy bắt đầu với 5 phút mỗi ngày và để hơi thở dẫn đường.
